شاخص VIX چیست؟

شاخص VIX ابزاری حیاتی در دنیای سرمایه‌گذاری است که تصویری آنی از نوسانات بازار و احساسات سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد. این شاخص انتظارات بازار را برای نوسانات ۳۰ روز آینده بر اساس قیمت آپشن‌های شاخص S&P 500 اندازه گیری می‌کند. برای اینکه بدانید شاخص VIX چیست و چه کاربردی در ترید دارد با این مقاله از آکادمی مالی آتس همراه باشید.

آشنایی با شاخص VIX

شاخص VIX یک معیار کلیدی برای سنجش نوسانات و احساسات بازار است. این شاخص که توسط CBOE Options Exchange ایجاد شد انتظارات بازار را برای قدرت نسبی تغییرات قیمت کوتاه مدت در شاخص S&P 500 نشان می‌دهد. این شاخص اساسا یک پیش بینی ۳۰ روزه از نوسانات را ارائه می‌دهد.

به عبارت ساده‌تر، نوسانات به سرعت تغییر قیمت‌ها در بازار سهام اشاره دارد. شاخص VIX به سرمایه گذاران یک تخمین می‌دهد که قیمت سهام در شاخص S&P 500 در آینده نزدیک چقدر ممکن است تغییر کند. از آنجا که این شاخص از قیمت آپشن‌های شاخص SPX مشتق شده به عنوان معیاری برای احساسات بازار و به ویژه سطح ترس یا عدم اطمینان در بین سرمایه گذاران شناخته می‌شود. مقادیر بالاتر شاخص VIX نشان‌دهنده نوسانات مورد انتظار بالاتر و به طور کلی اضطراب بیشتر در بازار است و مقادیر پایین‌تر نشان‌دهنده شرایط با ثبات‌تر بازار می‌باشد.

شاخص VIX ابزار مهمی برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران است زیرا معیاری قابل سنجش از ریسک و احساسات بازار را ارائه می‌دهد. زمانی که سرمایه گذاران نگران آینده هستند این شاخص تمایل به افزایش دارد که منعکس کننده ترس آنها از کاهش احتمالی بازار است. زمانی که سرمایه گذاران از خودشان مطمئن هستند شاخص VIX معمولا سقوط می‌کند که نشان دهنده آینده خوش بینانه در بازار سرمایه است.

پیشینه تاریخی VIX

شاخص VIX تاریخچه جالبی دارد که در این بخش مقاله به آن می‌پردازیم. این شاخص اولین بار در سال ۱۹۹۳ توسط CBOE معرفی شد که آن را به اولین شاخص معیار برای اندازه گیری انتظارات بازار از نوسانات آتی تبدیل کرد. شاخص VIX در ابتدا به عنوان یک معیار وزنی از نوسانات ضمنی هشت آپشن خرید و فروش در قیمت S&P 100 محاسبه شد. این محاسبه برای زمانی بود که بازار همچنان در حال رشد بوده و فعالیت بازارهای سرمایه در مقایسه با امروز محدود بود.

خرید اکانت FX Replay

بهترین نرم افزار برای تمرین ترید و بک تست استراتژی! همین الان از اکانت ۵ روزه استفاده کن.

نمایش

با بلوغ بازارهای معاملاتی روش محاسبه شاخص VIX هم تغییر کرد. CBOE در سال ۲۰۰۳ با گلدمن ساکس همکاری کرد تا روش محاسبه VIX را به روز کند. این به‌روزرسانی شاخص را گسترش داد تا از مجموعه گسترده‌تری از آپشن‌ها بر اساس شاخص گسترده‌تر S&P 500 به جای S&P 100 استفاده کند. این تغییر به شاخص VIX اجازه داد دید دقیق و جامع‌تری از انتظارات سرمایه‌گذاران از نوسانات بازار آینده داشته باشد. این روش به روز شده که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرد قیمت‌های وزنی چند کال و پوت آپشن SPX را در محدوده وسیعی از قیمت‌های استرایک میانگین گرفته تا نوسانات مورد انتظار را برآورد کند.

شاخص VIX در زمان واقعی بر اساس قیمت‌های زنده آپشن‌های SPX محاسبه می‌شود. این محاسبات انجام می‌شود و مقادیر از ساعت ۳ صبح تا ۹:۱۵ صبح و از ۹:۳۰ صبح تا ۴:۱۵ بعد از ظهر به وقت محلی داده می‌شوند. این محاسبه مداوم تضمین می‌کند که شاخص VIX شرایط به روز بازار و احساسات سرمایه گذاران را در طی روز معاملاتی منعکس می‌کند. CBOE در آوریل ۲۰۱۶ شروع به انتشار شاخص VIX در خارج از ساعات معاملاتی آمریکا کرد که اهمیت جهانی نیاز به اندازه گیری نوسانات بازار را نشان می‌دهد.

شاخص VIX از مفهوم اولیه خود به یک معیار شناخته شده جهانی برای نوسانات بازار سهام آمریکا تبدیل شده است. معرفی این شاخص نقطه عطف مهمی در بازارهای معاملاتی بود چون روشی استاندارد و شفاف برای اندازه‌گیری و انتقال انتظارات بازار از نوسانات ارائه کرد.

نوساناتی که شاخص VIX اندازه می‌گیرد چیست؟

برای درک اینکه شاخص VIX چه چیزی را اندازه گیری می‌کند آشنایی با مفهوم نوسانات در بازارهای معاملاتی بسیار مهم است. نوسان در حوزه بازارهای مالی به میزان تغییر قیمت یک ابزار مالی در طول زمان اشاره دارد. به عبارت ساده‌تر نوسان میزان و سرعت بالا و پایین رفتن قیمت سهام، اوراق قرضه یا سایر سرمایه گذاری‌ها را اندازه می‌گیرد. نوسانات را می‌توان به دو صورت اصلی دسته بندی کرد: نوسانات تاریخی و نوسانات ضمنی.

نوسانات تاریخی

نوسانات تاریخی بر اساس تاریخچه حرکات قیمت یک سرمایه محاسبه می‌شود. از روش‌های آماری برای تحلیل قیمت‌های قبلی در یک دوره زمانی خاص استفاده می‌شود. این فرآیند شامل محاسبه معیارهای آماری مختلفی مانند میانگین قیمت، واریانس (میزان تفاوت قیمت‌ها با میانگین) و انحراف استاندارد (معیار میزان تغییرات یا پراکندگی قیمت‌ها) است. سرمایه گذاران با مشاهده تاریخچه میزان نوسان قیمت‌ها می‌توانند ببینند که یک سرمایه چقدر نوسان داشته است.

به عنوان مثال اگر قیمت سهام در چند ماه گذشته به شدت نوسان داشته باشد نوسانات تاریخی بالایی در نظر گرفته می‌شود. اگر قیمت نسبتاً ثابت بوده باشد آن سهام دارای نوسانات تاریخی پایینی خواهد بود. این شاخص به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا رفتار گذشته یک سرمایه را درک کنند اما لزوماً حرکت‌های آینده آن را پیش بینی نمی‌کند.

نوسانات ضمنی

نوسانات ضمنی یک معیار آینده‌نگر است و به جای اینکه به قیمت‌های گذشته نگاه کند ارزش خود را از قیمت آپشن‌های موجود در بازار می‌گیرد. آپشن‌ها ابزارهای مالی هستند که به سرمایه‌گذاران این حق را می‌دهند که سهام را با قیمتی از پیش تعیین‌شده در یک بازه زمانی خاص بخرند یا بفروشند. قیمت این آپشن‌ها منعکس کننده انتظارات سرمایه گذاران در مورد نوسانات آتی سرمایه پایه است.

شاخص VIX از نوسانات ضمنی برای سنجش احساسات بازار استفاده می‌کند. اگر قیمت آپشن‌ها در S&P 500 بالا باشد نشان می‌دهد سرمایه گذاران انتظار تغییرات قیمت قابل توجهی در آینده دارند که منجر به شاخص VIX بالاتر می‌شود. قیمت‌های پایین‌تر آپشن نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران انتظار شرایط بازار باثبات‌تری دارند و در نتیجه شاخص VIX پایین‌تر خواهد بود. این روش بسیار مفید است زیرا انتظارات جمعی فعالان بازار را در مورد نوسانات آتی بازار سرمایه نشان می‌دهد.

شاخص احساسات بازار

یکی از نقش‌های اصلی شاخص VIX این است که به عنوان شاخصی از احساسات بازار عمل کند. احساسات بازار به نگرش کلی سرمایه گذاران نسبت به بازار اشاره دارد که می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند داده‌های اقتصادی، درآمد شرکت‌ها، رویدادهای ژئوپلیتیکی و عملکرد کلی بازار باشد.

هنگامی که VIX بالا است نشان می‌دهد که سرمایه گذاران انتظار تغییرات قابل توجه قیمت و افزایش نوسانات را در آینده نزدیک دارند. این امر اغلب با دوره عدم اطمینان یا ترس در بازار مطابقت دارد. به عنوان مثال در زمان بی ثباتی اقتصادی یا رویدادهای مهم ژئوپلیتیکی شاخص VIX تمایل به افزایش دارد زیرا سرمایه گذاران در مورد کاهش احتمالی بازار نگران می‌شوند.

شاخص VIX پایین نشان می‌دهد که سرمایه گذاران انتظار شرایط بازار باثبات با حداقل نوسانات قیمت را دارند. این روند به طور کلی در دوره اطمینان و خوش بینی در بازار دیده می‌شود چون سرمایه گذاران احساس می‌کنند جهت آینده قیمت‌ها را می‌دانند.

رابطه معکوس با S&P 500

ویژگی قابل توجه شاخص VIX رابطه معکوس آن با شاخص S&P 500 است. هنگامی که شاخص S&P 500 کاهش قابل توجهی را تجربه می‌کند شاخص VIX تمایل به افزایش دارد که منعکس کننده افزایش نوسانات و ترس سرمایه گذاران است. این رابطه معکوس به این دلیل رخ می‌دهد که سرمایه گذاران با سقوط بازار اغلب آپشن‌هایی را برای محافظت از پرتفوی خود خریداری می‌کنند و قیمت این آپشن‌ها و در نتیجه میزان شاخص VIX را بالا می‌برند.

زمانی که شاخص S&P 500 بالا می‌رود و شرایط بازار مساعد است شاخص VIX تمایل به نزول دارد. این اتفاق به این دلیل است که تقاضای کمتری برای خرید آپشن‌ها به عنوان اقدامات محافظتی وجود دارد که منجر به کاهش قیمت آپشن‌ها و کاهش نوسانات مورد انتظار می‌شود.

درک این رابطه معکوس به سرمایه گذاران کمک می‌کند تا شاخص VIX را در زمینه حرکات گسترده‌تر بازار تفسیر کنند. به عنوان مثال افزایش شدید VIX در طول رکود بازار نشان دهنده ترس شدید و کاهش احتمالی بیشتر سهام باشد. کاهش شاخص VIX در بازار رو به رشد نشان دهنده افزایش اعتماد و ثبات سرمایه گذاران به بازار سرمایه خواهد بود.

ترید با شاخص VIX

خود شاخص VIX مستقیماً قابل ترید نیست اما راه را برای ابزارهای مالی مختلفی هموار کرده که به سرمایه گذاران اجازه می‌دهد تا در جریان نوسانات بازار قرار بگیرند. این ابزارها شامل معاملات فیوچر، آپشن‌ها و سرمایه‌های قابل معامله در بورس (ETP) براساس VIX است.

فیوچر VIX

فیوچرهای VIX توسط CBOE در مارس ۲۰۰۴ معرفی شدند. قرارداد فیوچر توافقی است برای خرید یا فروش یک دارایی با قیمت از پیش تعیین شده در تاریخ مشخصی در آینده انجام می‌شود. معاملات فیوچر VIX به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهد که بر اساس انتظارات خود از نوسانات آتی معامله کنند. اگر سرمایه گذار معتقد باشد که نوسان افزایش می‌یابد می‌توانند معاملات فیوچر VIX را خریداری کنند. برعکس اگر انتظار داشته باشند نوسانات کاهش یابد می‌توانند معاملات فیوچر VIX را بفروشند.

قراردادهای فیوچر VIX توسط سرمایه گذاران نهادی، صندوق‌های تامینی و معامله گران فعال برای محافظت در برابر ریسک بازار یا حدس و گمان در مورد تغییرات در نوسانات استفاده می‌شود. در دسترس بودن قراردادهای فیوچر VIX مکانیزمی برای مدیریت نوسانات ارائه می‌دهد و انعطاف پذیری را به استراتژی‌های معاملاتی اضافه می‌کند.

آپشن‌های VIX

CBOE پس از معرفی قراردادهای فیوچر VIX، آپشن‌های VIX را در فوریه ۲۰۰۶ لانچ کرد. آپشن‌ها ابزارهای مالی هستند که به دارنده آن حق خرید یا فروش دارایی را به قیمت مشخص قبل از یک تاریخ معین می‌دهد. آپشن‌های VIX به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهد که در مورد نوسانات آتی موضعی مشابه نحوه معامله آپشن‌های سهام یا سایر سرمایه‌ها داشته باشند.

آپشن‌های VIX بین معامله گرانی که از آنها برای کاربردهای نهادی و پیش بینی استفاده می‌کنند محبوب هستند. به عنوان مثال سرمایه‌گذاری که دارای سبد سهام است می‌تواند کال آپشن‌های VIX را خریداری کند تا از افزایش ناگهانی نوسانات که می‌تواند بر پرتفوی او تأثیر منفی بگذارد جلوگیری کند. اگر معامله گری معتقد باشد نوسانات پایین باقی خواهد ماند می‌تواند پوت آپشن VIX را بفروشد.

سرمایه‌های قابل معامله در بورس (ETP) مبتنی بر VIX

ETP‌ها مانند صندوق‌های قابل معامله در مبادله (ETF) راه دیگری برای این است که در جریان VIX قرار بگیرید. این سرمایه‌ها برای دنبال کردن عملکرد معاملات فیوچر VIX یا شاخص‌های مرتبط طراحی شده اند. ETP‌های مبتنی بر VIX برای سرمایه گذاران خرد در دسترس هستند و می‌توانند مانند سهام‌های معمولی در بورس‌های اصلی خرید و فروش شوند. این ابزارها روشی مناسب برای سرمایه گذاری در نوسانات بدون نیاز به معاملات پیچیده فیوچر یا آپشن ارائه می‌دهند.

استفاده از شاخص VIX در استراتژی معاملاتی

VIX نقش اصلی را در استراتژی‌های معاملاتی مختلف ایفا می‌کند. در این بخش چند نمونه از نحوه استفاده معامله گران از شاخص VIX را بررسی می‌کنیم:

پوشش ریسک: سرمایه گذاران از فیوچر و آپشن VIX برای محافظت در برابر کاهش احتمالی بازار استفاده می‌کنند. آنها با گرفتن آپشن در این ابزارها می‌توانند در صورت افزایش نوسانات، ضررهای موجود در پرتفوی سهام خود را جبران کنند.

حدس و گمان: معامله گرانی که استراتژی‌ای حول نوسانات آینده دارند می‌توانند از ابزار VIX برای سود بردن از پیش بینی‌های خود استفاده کنند. برای مثال اگر انتظار دارند نوسانات افزایش یابد می‌توانند فیوچر یا کال آپشن VIX را خریداری کنند.

تنوع سبد: محصولات مبتنی بر شاخص VIX را می‌توان برای تنوع بخشیدن به سبد سرمایه گذاری استفاده کرد. از آنجا که نوسانات اغلب با کاهش قیمت سهام افزایش می‌یابد اضافه کردن VIX به تعادل ریسک کلی سبد سهام شما کمک می‌کند.

ترید با ابزارهای مرتبط با شاخص VIX مزایایی به همراه دارند اما آشنایی با ریسک‌های این راه هم مهم است. مشتقات نوسانات می‌توانند خود بسیار نوسان باشند و قیمت آنها بر اساس شرایط بازار به سرعت تغییر می‌کند. فیوچر و آپشن‌های VIX دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند و ممکن است رفتاری متفاوت از سرمایه گذاری‌های سنتی سهام یا اوراق قرضه از خود نشان بدهند.

سرمایه گذاران باید در مورد نحوه عملکرد این مشتقات مطلع باشند و قبل از معامله میزان تحمل ریسک آنها را در نظر بگیرند. همچنین توصیه می‌شود از استراتژی‌های مدیریت ریسک مانند تنظیم اردر استاپ لاس یا محدود کردن اندازه آپشن‌ها برای مدیریت زیان‌های احتمالی استفاده کنید.

کلام آخر

آشنایی با شاخص VIX و کاربردهای مختلف آن برای هر کسی که در بازارهای مالی فعالیت دارد ضروری است. در این مقاله دیدیم این شاخص از سنجش احساسات بازار گرفته تا مدیریت ریسک پرتفوی و استراتژی‌های معاملاتی، اطلاعات مهمی در مورد نوسانات بازار ارائه می‌کند. سرمایه گذاران با استفاده از ابزارهای مرتبط با شاخص VIX می‌توانند در بازار را با اطمینان و دقت بیشتری فعالیت داشته باشند و در نهایت توانایی خود را برای دستیابی به اهداف مالی افزایش دهند.

منابع:

• CBOE Volatility Index (VIX): What Does It Measure in Investing? (investopedia.com)
• What Is The VIX Volatility Index? | Bankrate